در اين مقاله قصد داريم که در مورد فتوسل (photocell) ، انواع آن، کاربردها، قيمت آن در بازار، توضيحات کاملي را به شما عزيزان ارائه دهيم. فتوسل¬ها را مقاومت نوري و يا يک مقاومت وابسته به نور گويند که به اصطلاح، نام ديگر آن LDR است. مقاومتي که شبيه به مقاومت‌هاي متغير است و با تابيدن نور مقدار خود را تغيير مي‌دهد. سنسوري که يکي از کاربردهايش روشن کردن اتوماتيک روشنايي‌ها است.

فتوسل چيست؟

Photocell يک مقاومت است که به نور حساس بوده و مقدارش براساس مقدار نور دريافتي آن تغيير مي‌کند. اين سنسور در مکان‌هايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد که نياز به روشنايي ضروري است و لازم است با تاريک شدن هوا، به صورت خودکار سيستم روشنايي را روشن کند. روش کار فتوسل به اين صورت است که با کاهش نور، مقاومت آن نيز افزايش و با افزايش نور، مقاومتش هم کاهش مي‌يابد.

انواع فتوسل کدامند؟

تقسيم‌بندي فتوسل‌ها مي‌تواند براساس موارد مختلفي انجام شود، اما از انواع رايج اين دسته‌بندي مي‌توان دسته‌بندي آنها را براساس کاربرد آن در برق ساختمان و مواد تشکيل‌دهنده‌شان را بيان کرد. در برق ساختمان چند نوع photocell وجود دارد که شامل فتوسل نوري، نجومي، تايمردار، ساعيت، ليزري و چهار سيمه است.

فتوسل معمولي:

اين نوع از photocellها جهت روشن و خاموش کردن اتومات جريان برق در لامپ استفاده مي‌شوند.

فتوسل معکوس:

در اين مدل، اگر بخواهيد چراغ‌ها در روز روشن و در شب خاموش باشد، بايد از اين نوع فتوسل‌ها استفاده کرد. به عبارتي ديگر photocell معکوس، همانند يک photocell نوري است که در شرايط خاص مي‌تواند تغيير پيدا کرده و لامپ يا دستگاه مورد نظر ما را در روز روشن و در شب خاموش نمايد. اين محصول بيشتر در مرغداري‌ها کاربرد داشته و قابل استفاده است.

فتوسل نجومي:

نام ديگر آن ساعت نجومي است که بدون نياز به نور و با استفاده از يک برنامه کامپيوتري مي‌تواند روشن و تاريک بودن محيط اطراف خود را تشخيص دهد. تنظيمات اين photocell به صورت دستي قابل انجام است تا براساس آن زمان روشنايي و تاريکي را بتوان در photocell افزايش و کاهش داد. موارد مصرفي اين مدل از فتوسل‌ها بيشتر در تابلوهاي برقي است که به دريافت نور نياز ندارند.

فتوسل تايمردار:

اين مدل نيز بدون در نظر گرفتن روشنايي و تاريکي محيط اطراف خود، قادر است به صورت دستي تنظيم شود و براساس آن نيز عمل کند. شخصي سازي تنظيمات اين photocell براساس نياز کاربر از مهمترين ويژگي اين محصول است.

فتوسل ساعتي:

با اين محصول مي‌توان هم روشن و خاموش بودن سيستم روشنايي را کنترل کرد و هم جريان برق موجود در هر سيستمي که نياز به روشن و خاموش شدن را دارد نيز کنترل نمود.

فتوسل ليزري:

اين photocell کاربردهاي متفاوتي دارد و قادر است صدا، منبع نور و هر وسيله اي را روشن و خاموش کند. منبع اين مدل از فتوسل‌ها، منبع نور ليزري است. نحوه کار اين منبع به اين صورت است که بر روي يک مسير مشخصي تمرکز کرده و با قطع شدن مسير، دستورات خاصي را به دستگاه تحت کنترلش ارسال مي‌کند. موارد استفاده اين مدل نيز بيشتر در محيط‌هاي حساس امنیتی، صنعتي و نظامي است.

فتوسل چهار سيمه:

از همه نظر مشابه يک photocell نوري است. با اين تفاوت که يک خروجي بيشتر داشته و مي‌توان از اين خروجي نيز براي موارد ايمني و غيره استفاده کرد.

تقسيم‌بندی فتوسل‌ها بر اساس مواد تشکيل‌دهنده‌شان

فتوسل‌ها بسته به عناصر تشکيل دهنده‌شان به دو دسته تقسيم مي‌شوند که عبارتند از فتوسل دروني (Intrinsic photocell) و فتوسل بيروني (Extrinsic photocell) که هر کدام ويژگي‌هاي خاصي دارند. تفاوتي که بين دو فتوسل ذکر شده وجود دارد بيشتر در عناصر تشکيل‌دهنده آنها است.

فتوسل‌های درونی:

مواد سازنده اين مدل، نيمه هادي خالص است. مانند ژرمانيوم و يا سيليسيوم. در واقع عناصر اين نوع از فتوسل‌ها چهار الکترون والانس داشته و هنگامي که در کنار يکديگر قرار بگيرند، الکترون‌ها به صورت دو به دو پيوند کووالانسي تشکيل مي‌دهند. ضمن اين که برخي از آنها نيز قادرند با دريافت انرژي به الکترون آزاد تبديل شده و جريان را برقرار نمايند. در نتيجه مي‌توان بيان کرد که فتوسل‌هاي دروني مي‌توانند از خود جريان را عبور بدهند.

فتوسل‌های بيرونی:

در اين مدل از فتوسل‌ها، مواد تشکيل‌دهنده، سيليسيوم و مقداري ناخالصي مانند فسفر است. اتم‌هاي سيليسيوم شامل چهار الکترون والانس و اتم‌هاي فسفر نيز از پنج الکترون والانس تشکيل شده‌اند. در زماني که اين مواد در کنار يکديگر قرار بگيرند، موجب ايجاد چهار پيوند کووالانسي بين الکترون‌ها شده و يکي از الکترون‌هاي فسفر نيز بدون پيوند باقي خواهد ماند.
الکترون‌هاي جدا، با گرفتن انرژي نور به الکترون آزاد تبديل شده و موجب انتقال جريان برق مي‌گردند. مي‌توان گفت که در هر دو فتوسل‌هاي بيروني و دروني، وجود کمي نور باعث افزايش جريان برق مي‌شود. ضمن اين که در فتوسل‌هاي بيروني با افزودن ناخالصي مي‌توان ميليون‌ها الکترون آزاد در سيستم ايجاد کرد.

کاربرد فتوسل چیست؟

از photocell مي‌توان در فضاهاي بزرگ مانند سوله، کارخانجات و باغ و منازل استفاده کرد. از اين طريق مي‌توان جريان برق را در مکان مورد نظر کنترل کرده و آن را روشن و خاموش کنيد. علاوه بر موارد گفته شده، با حذف ايجاد کليد برق اضافي، اين وسيله موجب صرفه‌جويي در ايجاد انواع کليدهاي برق مي‌گردد. يکي از انواع رايج فتوسل‌ها روشن شدن چراغ بيروني در زمان‌های غروب خورشيد و خاموش شدن آن در هنگام سحر است.

لامپ اتوماتيک:

فتوسل‌ها در اين لامپ‌ها موجب خاموش و روشن شدن خودکار لامپ‌ها مي‌شوند.

سلول‌هاي خورشيدي:

در سلول‌هاي خورشيدي با استفاده از photocell مي‌توان نور تابيده شده از خورشيد را به برق تبديل کرد. به همين جهت است که از سلول‌هاي خورشيدي مي‌توان به عنوان يک منبع بي‌نهايت براي ساخت و توليد انرژي الکتريکي استفاده کرد. يکي از کاربردهاي اين سلول‌ها و يا باتري‌هاي خورشيدي سيليسيم، تامين انرژي برق ماهواره‌هاي زمين و سفينه‌هاي فضايي است.

سنسور تشخيص دود:

از ديگر کاربردهاي فتوسل‌ها استفاده از آن به عنوان يک مدار حساس به دود است که در زمان آتش‌سوزي سيستم آبرساني را فعال مي‌سازد و با خاموش کردن آتش مانع از گسترش آن مي‌گردد.

لنز دوربين عکاسي:

علاوه بر موارد بالا، فتوسل‌ها مي‌توانند در لنز دوربين‌ها نيز استفاده شوند، به اين صورت که در زماني که شرايط نور محيط تغيير مي‌کند، متناسب با اين تغييرات نيز دوربين به حالت‌هاي مختلف تغيير مد داده و بتواند عکس مناسب‌تري را ايجاد کند.

قیمت فتوسل در بازار

به دليل نوسانات بازار قيمت دقيقي نمي‌توان براي photocell بيان کرد. اما به صورت کلي قيمت فتوسل‌ها براساس مدل، نوع آمپر و شرکت سازنده آنها متفاوت است. به طوري که فتوسل‌هاي ساعت نجومي بيشترين قيمت را داشته و فتوسل‌هاي معمولي قيمت مناسب‌تري نسبت به آنها دارد.

فتوسل معکوس چیست؟

در فتوسل‌هاي معکوس هم مي‌توان با رله شيشه‌اي و هم بدون رله شيشه‌اي سيم‌بندي را انجام داد. براي اين کار به يک رله شيشه‌اي نياز داشته و از تيغه نرمال کلوز رل شيشه‌اي نيز استفاده مي‌کنيم. سيم بندي مدار اين photocell به اين صورت است که خروجي فتوسل به بوبين رله شيشه دستور داده و يک فاز مستقيم به کام رله شيشه را ايجاد مي‌کنيم و سپس از تيغه نرمال کلوز نيز به مصرف‌کننده اتصال ايجاد کرده و در آخر سيم نول را به مصرف کننده رله شيشه‌اي و photocell وصل مي‌کنيم.
در روش دوم که از رله شيشه‌اي استفاده نمي‌کنيم، بايد photocell را باز کرده و سيم فاز خروجي موجود در آن را که به پايه نرمال اوپن رله نيز لحيم شده را باز نماييد و آن را به تيغه نرمال کلوز رله درون فتوسل لحيم کنيد.

فتوسل ساعتي چیست؟

اين محصول بيشتر در سيستم‌هاي روشنايي در کارخانجات و شرکت‌هاي بزرگ استفاده مي‌شود. برنامه ريزي اين مدل از فتوسل‌ها نيز براي بازه‌هاي مختلفي قابل انجام است. از دوره يک روزه تا يک هفته و حتي سي روزه، هر کدام از بازه‌هاي تعيين شده مي‌تواند تعداد قطع و وصل شدن مشخصي داشته باشد. کاربر مي‌تواند به photocell فرمان دهد تا در يک بازه زمان مشخص کداميک از دستورهاي قطع و وصل مدار و با چه تعداد و به کدامين دستگاه‌ها ارسال گردد. به دليل پچيده بودن ساختمان اين photocell مي‌توان گفت که نصب و راه‌اندازي آن نيز پيچيده بوده و انجام اين کار نياز به تخصص بسيار زيادي دارد.

سخن پايانی و جمع‌بندی موضوع فتوسل

همانطور که در بخش‌هاي بالا بيان کرديم، استفاده از فتو‌سل‌ها باعث کنترل روشنايي‌ها و فعال و غير فعال کردن آن در شبانه روز مي‌شوند. اين محصول براساس مواد سازنده و ساختمان برق به دسته‌هاي مختلفي تقسيم مي‌شود. در زمان انتخاب photocell مي‌توان بر حسب نياز خود يکي از اين محصولات را تهيه کرد. چرا که هر کدام قابليت‌هاي خاص خود را دارند.
در مورد قيمت فتوسل‌ها نيز به دليل وجود تغييرات نمي‌توان قيمت مشخصي را عنوان کرد، اما همانطور که در بالا بيان کرديم فتوسل‌هاي ساعت نجومي قيمت بيشتري نسبت به بقيه فتوسل‌ها دارند. در ادامه نيز به طور کامل‌تري دو مدل از فتوسل‌ها را (ساعتي، معکوس) توضيح داديم و با تفاوت‌هاي اين دو مدل آشنا شديد و کاربردهاي آن را بيان کرديم.

راه‌های ارتباطی نیک صنعت:

• تماس با نیک صنعت: 87700210
• واحد فروش نیک صنعت: 09197872783
• واحد تعمیرات نیک صنعت: 09197872789
• ایمیل نیک صنعت: info@nicsanat.com
• آدرس شرکت: تهران، خیابان بهشتی، خیابان میرعماد، خیابان پیمانی (یازدهم)، پلاک 17

.