انواع سیم و کابل‌ها از تجهیزات بسیارکاربردی هستند که عضو مهم مدارات برق قدرت و شبکه‌ها هستند. سیم و کابل از یک هادی برای عبور جریان الکتریکی که از جنس مس و یا آلومینیوم است،ساخته می‌شوند اما تفاوت اساسی در سیم و کابل این است که سیم از یک رشته هادی و لایه‌ای از عایق بندی ساخته شده است اما کابل از دو یا چند هادی عایق بندی ساخته شده‌ است. سیم و کابل نقش تاثیرگذاری در زندگی ما دارند؛ پس لازم است یک مهندس برق، در مورد نحوه خواندن مشخصات کابل اطلاعات داشته باشد.

نحوه خواندن مشخصات روی کابل برق

مشخصات کابل برق از اصلی‌ترین قسمت کابل یعنی هسته‌ی آن شروع می‌ شود و به ‌ترتیب از سمت چپ به راست خوانده می‌شود.
جنس لایه‌ های اصلی کابل:
1) جنس استاندارد ساخت کابل
2) جنس هادی
3) جنس عایق یا اسکرین
4) هادی هم‌مرکز و حفاظ عایق
5) آرمور یا زره
6) جنس شیلد یا غلاف
7) هادی حفاظتی در صورت وجود
8) تعداد رشته ‌های هادی
9) سطح مقطع هادی (رشته‌ها)
10) نوع شکل هادی
11) ولتاژ اسمی (نامی) کابل
در شکل زیر، می‌توانید نحوه و مفهوم خواندن مشخصات کابل را مشاهده کنید.

مفهوم علائم اختصاری و کدگذاری روی کابل‌ها

شرح	علامت اختصاری	نوع
کابل با هادی مسی با استاندارد	N	ساخت استاندارد کابل و جنس هادی
کابل نرم شده با هادی آلومنیومی با استاندارد	NA
عایق پی وی سی از نوع پلی وینیل کلراید یا پرتودور PVC (اولینY در ردیف حروف)	Y	عایق
عایق از نوع پلی اتیلن PE (دومین Yدر ردیف حروف)	2Y
عایق از نوع پلی اتیلن کراس لینک شده (دومین 2X در حروف) XPLE	2X
هادی هم‌مرکز مسی ( در کابل فشار ضعیف و فشار قوی علامت سیم صفر (0) یا سیم نول است)	C	هادی هم‌مرکز و حفاظ عایق
هادی هم مرکز مسی موجی شکل (غلاف مفتولی مسی که به طور موجی شکل دور تا دور کابل را پوشانده است.)	CW
هادی هم مرکز مسی بر روی هر هسته	CE
حفاظ شامل سیم های مسی	S
حفاظ شامل سیم های مسی بر روی هر هسته برای محدود کردن میدان مغناطیسی	SE
زره نوار فولادی ( دارای 2 لایه تسمه فولادی گالوانیزه)	B	زره یا آرمور
زره از سیم ‌هایی از جنس فولاد گالوانیزه یا فولاد قلع‌اندود تخت	F
نوارهای فولادی گالوانیزه یا قلع اندود شده مارپیچی	G
زره از سیم های فولادی گالوانیزه یا قلع اندود شده با مقطع گرد	R
تسمه فولادی مارپیچی و نواری شکل برای محکم کردنF,R	Gb
زره یا کابل مسلح با سیم پروفیلی	Z
غلاف سربی	K	شیلد یا غلاف
غلاف آلومینیومی	KL
کابل دارای سه غلاف سربی	E
شیت یا غلاف PVC	Y
غلاف از جنس پلی اتیلن	2Y
غلاف خارجی دوبل	A
کابل با هادی حفاظتی و رشته محافظ ( سیم دارای سبز-زرد) دارای سیم ارت	J	هادی حفاظتی
کابل بدون هادی حفاظتی و رشته محافظ	O
هادی با سطح مقطع (دایره) گرد	(r)	نوع شکل هادی
هادی با سطح مقطع قطاعی (مثلثی)	(s)
هادی با سطح مقطع بیضی شکل	(o)
هادی مفتولی با سطح مقطع (دایره) گرد	(e)
هادی رشته‌ای افشان	(m)
هادی با سطح مقطع گرد تو خالی	(h)
هادی فشرده	(v)
هادی تک رشته‌ای سطح مقطع دایره‌ای (گرد)	re
هادی چند رشته‌ای سطح مقطع دایره‌ای (گرد) افشان	rm
کابلی چند رشته ای و قطاعی (مثلثی)	sm
کابلی قطاعی که هر قطاع (سکتور) به صورت مفتولی تک رشته‌ای (مثلثی)	se
سیم مفتولی تک رشته‌ای	AB
سیم افشان چند رشته‌ای	AF
کابل چند رشته‌ای افشان	MH
ورقه هادی دور سیم یا دور عایق سیم برای محدود کردن میدان مغناظیسی	H	حالت‌های خاص
سیم نگهدارنده از فولاد تابیده شده ( در کابل‌های هوایی)	T
حفاظ طولی ضد‌آب (پوشش مقاوم مقابل آب)	(F)

آشنایی با اجزا تشکیل دهنده‌ی کابل‌ها

با استاندارد VDE (جدول فوق)، کابل‌های قدرت و کنترل ساخته می‌شوند. در این روش ابتدا استاندارد ساخت، حرف اول جنس هادی، حرف دوم عایق (اسکرین)، حرف سوم هادی هم‌مرکز (حفاظ عایق)، حرف چهارم نوع زره، حرف پنجم شیت یا غلاف، حرف ششم روکش بیرونی را مشخص می‌کند.

استاندارد ساخت

با توجه به انجمن برق و الکترونیک یا استاندارد VDE که یک استاندارد بین‌المللی است که طبق جدول فوق، که با N ( جنس هادی آن مس است) نمایش می‌دهند و یا با NA ( جنس هادی آن آلومینیوم است) نمایش داده می شود. کابل‌های قدرت و کنترل با این استاندارد و جدول فوق ساخته می‌شوند.

1) جنس هادی :

هدایت جریان الکتریکی را بر‌عهده دارد و از جنس مس یا آلومینیوم است.

2) حفاظ هادی :

یک نیمه هادی است که موجب می‌شود میدان مغناطیسی یکنواختی ایجاد کند و تنش های الکترو‌استاتیکی برای فشار متوسط و قوی را به کمترین مقدار خود برساند.
کابل های مسلح کابل‌ها برای تحمل فشار، ضربه‌ها، نفوذ رطوبت و با نوارهایی از جنس فولاد و غلاف های سربی هستند اما کابل های غیر مسلح این سختار و ساختمان را ندارند و فقط از نظر الکتریکی عایق شده اند.

3) عایق:

عایق‌ها مانع از هدایت و عبور جریان برق می‌شود. PVC, PE از پرکاربردترین عایق‌ها هستند.

4) هادی هم‌مرکز یا حفاظ عایق:

یک نیمه هادی است که عملکردش مثل حفاظ هادی می‌باشد.

5) آرمور یا زره:

وظیفه محافظت مکانیکی از بخش ‌های داخلی ‌کابل را برعهده زره است.

6) شیلد یا غلاف:

شیلد که از جنس مس ساخته‌ شده است و یکی از علت‌های استفاده از شیلد برای جریان‌های خطا و یا جریان نشتی یک مسیری درست شود و از یک جهت دیگر به زمین متصل می‌شود. وظیفه شیلد یا غلاف جلوگیری از انتشار تابش امواج الکترومغناطیسی است . برای جلوگیری از بین بردن اثر کابل‌های مجاور و تداخل نویز استفاده می‌شود.

7)روکش بیرونی:

روکش بیرونی روی آرمور یا زره کشیده می‌شود و از لحاظ آب و هوایی، شیمیایی، مکانیکی و … را بر عهده دارد. این لایه معمولا براساس رنگ کد بندی می‌شود تا بین کابل‌های ابزار دقیق و فشار‌های ضعیف، متوسط و قوی تفاوت‌ها مشخص باشد.

هادی حفاظتی :

J: داراب هادی محفاظ – دارای هادی به رنگ زرد و سبز
O: بدون هادی محفاظ – بدون رنگ زرد و سبز
به عنوان مثال) کابل 2.5×4 از نوع NYY-J ، یک کابل 4 رشته‌ای است که یکی از رشته‌های آن ارت (سبز/زرد) می باشد.منظور از O این است که در کابل هیچ کدام از رشته ها سبز و زرد نیست که با مشخصاتی مثل NYY-O ،با NYY را برای فروش می‌گذارند.
تعداد هادی‌ها:
در این متغیر به صورت عدد است و تعداد رشته‌های هادی داخل کابل را بیان می‌کند. تعداد 2 رشته هادی در برق خانگی و در محیصنعتی از کابل‌های 4 و 5 رشته هم استفاده می‌شود.
سطح مقطع هادی‌ها:
سطح مقطع نیز به صورت عدد است. سطح مقطع توان هر رشته سیم در درون کابل است و بر اساس قطر بر حسب (mm²) میلی‌متر‌مربع می‌باشد. اصولا همه رشته سیم‌های کابل سطح مقطع متفاوتی دارند. در این ‌حالت با استفاده از 2 عدد و علامت ضربدر میان آن‌ها به سطح مقطع رشته‌ها اشاره می‌کنند.
شکل هندسی هادی‌ها:
سطح مقطع‌های متفاوت از جمله مقاطع گرد (دایره‌ای) و مثلثی ‌شکل دارند. در جدول نحوه و مفاهیم خواندن مشخصات کابل انواع آن بررسی شده ‌است.
چند رشته بودن کابل:
چند رشته بودن هادی‌ها در کابل به صورت حرف مشخص می‌شود که چند رشته بودن و یا مفتول بودن کابل را بیان می‌کند. چند رشته بودن هادی‌ها به سه دسته سیم مفتول، سیم نیمه‌افشان و سیم‌افشان تقسیم‌بندی می‌شوند.
کابل افشان به عنوان سیم و کابل خشک، کابل نیمه‌افشان به عنوان کابل فشار ضعیف، سیم و کابل فشار قوی به عنوان کابل مخابرات و شبکه اشاره نمود.
حداکثر مقدار ولتاژ اسمی کابل:
ولتاژ به صورت عدد نشان داده می‌شود. نمی‌توان از کابل بیشتر از حداکثر تحمل ولتاژ طراحی ‌شده بر روی آن استفاده کرد.

انواع کابل برق

کابل‌ها انواع مختلفی دارند که در این‌جا، به یکی از آن‌ها اشاره می‌شود.
طبقه بندی کابل‌ها بر اساس میزان سطح ولتاژ

انواع ولتاژ	علامت اختصاری	سطح ولتاژ
کابل فشار ضعیف ((Low Voltage Cables	LV	بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ ولت
کابل فشار متوسط (Medium Voltage Cables)	MV	بین ۱ تا ۳۳ کیلو ولت
کابل فشار قوی (high voltage cables)	HV	بین ۶۳ تا ۲۳۰ کیلو ولت
کابل های فوق فشار قوی (Extra High Voltage)	EHV	از ۴۰۰ کیلو ولت به بالا

هنگام خرید سیم و کابل به نمره سیم، جنس هادی، روکش کابل و میزان جریان عبوری توجه کنید؛ چون هر محصول از رنج جریان خاصی دارد و اگر جریان ورودی بیش از حد مجاز باشد، ممکن است باعث وقوع حادثه شود.

مثال‌های کاربردی

مثال 1) اگر بر روی کابلی نوشته شده باشد NYRY به چه معناست؟
کابل با هادی از جنس مس، بدون شیلد یا غلاف، عایق داخلی (PVC) پرتودور و روکش خارجی PVC، بدون هادی حفاظتی است.
مثال 2) اگر بر روی کابلی نوشته شده باشد+16 RM 0.6/1KV 25×1 NA2XS2Y، مشخصات کابل به چه معناست؟
کابل با هادی از جنس آلومنیومی، جنس عایق از جنس پلی اتلین کراس لینک شده XPLE، دارای هادی هم‌مرکز با حفاظ مسی، روکش خارجی از جنس پلی اتیلن PE و بدون هادی حفاظتی است.
یک کابل تک رشته‌ای با سطح مقطع 25 میلی‌متر مربع و یک سیم نول با سطح مقطع 16 میلی‌متر مربع که به صورت گرد و چندرشته‌ای افشان است. ولتاژ کابل بین فاز و زمین 0.6 کیلو‌ولت و ولتاژ کابل بین دو فاز 1 کیلو‌ولت است.
مثال 3) اگر بر روی کابلی نوشته شده باشد NYY-J 12×1.5 RE 0.6/1 KV
یک کابل هادی مسی با عایق پرتودور (PVC) و روکش خارجی PVC و با هادی حفاظتی J که همان سیم ارت به رنگ زرد و سبز است. ۱۲ رشته هادی با سطح مقطع 1.5 میلی‌متر مربع به صورت گرد مفتولی تک رشته‌ای است. ولتاژ کابل بین فاز و زمین 0.6 کیلو‌ولت و ولتاژ کابل بین دو فاز 1 کیلو‌ولت است.

راه‌های ارتباطی نیک صنعت:

• تماس با نیک صنعت: 87700210
• واحد فروش نیک صنعت: 09197872783
• واحد تعمیرات نیک صنعت: 09197872789
• ایمیل نیک صنعت: info@nicsanat.com
• آدرس شرکت: تهران، خیابان بهشتی، خیابان میرعماد، خیابان پیمانی (یازدهم)، پلاک 17

​

.