انواع تابلو برق و کاربرد هرکدام
تعریف تابلو برق ﺗﺎﺑﻠﻮ برق مجموعه تجهیزاتی است ﻛﻪ ﺑﺮای ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻮزیع اﻧﺮژی اﻟﻜﺘﺮیکی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار میگیرند و […]
تعریف تابلو برق
تابلو ترکیبی است از یک یا چند وسیلۀ کلیدی (قطع و وصل) همراه با تجهیزات کنترل، اندازهگیری، حفاظت و تنظیم که تمامی اتصالات برقی و مکانیکی داخلی و قسمتهای بدنه آن بهطور کامل سوار شده باشد و از تجهیزاتی است که برای کنترل، نیرورسانی و توزیع انرژی الکتریکی در صنایع برق به کار میرود. در واقع طراحی و مونتاژ تابلو برق بهصورت یک کابینت برای تجهیزات الکتریکی یا الکترونیکی است که کلیدها و دستگیرههای کنترلی و ابزارهای نمایش روی آن نصب میشوند. تابلوهای برق برای جلوگیری از وارد شدن شوک الکتریکی به کاربران تجهیزات و حفاظت تجهیزات در برابر عوامل محیطی استفاده میشوند.
- کنترل دستی یا اتوماتیک یک فرایند صنعتی
- توزیع برق بین تجهیزات
- اصلاح ضریب توان
عکس تابلو برق
- فراهم شدن امکان کنترل و حفاظت مطمئن و دقیق
- قابلیت استفاده از سیستم های الکتریکی به هم پیوسته و با هزینۀ کمتر
- تعمیر، سرویس و نگه داری آسان و سریع
- تأمین ایمنی سیستم و موجودات زنده
انواع تابلو از منظر ولتاژ کاری
- تابلو فشار متوسط (MV)
- تابلو فشار ضعیف (LV)
تابلو برق فشار متوسط
تابلوهای فشار متوسط معمولاً در سطح ولتاژ ۱ تا ۳۶ کیلو ولت قرار دارند و بهصورت چند سلولی مونتاژ میشوند. تجهیزات داخل این تابلوها شامل انواع کلیدهای قدرت یا دژنکتور، ترانسفورماتورهای اندازه گیری جریان و ولتاژ، کلیدهای جدا کننده زمین، کنتاکتورهای فشار متوسط، رله، باس بار، لوازم و تجهیزات کنترلی هستند.
تعریف تابلوی فشار ضعیف
پس از تبدیل ولتاژ فشار قوی به ولتاژ فشار ضعیف در پست های ترانس، جهت تقسیم انرژی الکتریکی از تابلوهای فشار ضعیف استفاده میشود. معمولاً ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعیف در جریان متناوب از ۱۰۰۰V و فرکانس ۱۰۰۰Hz و در جریان مستقیم ولتاژ نامی تابلو از ۱۵۰۰V بیشتر نمیشود.
این تابلوها بسته به محل نصب آنها از جنس عایق، چدن، ورقههای آهن و به شکلهای مختلف دیواری، توکار و روکار و ایستاده برای فضاهای آزاد یا سرپوشیده ساخته میشوند.اغلب تابلوهای موتورخانه از نوع ایستاده و بقیه تابلوها از نوع توکار تمام بسته است.
اصطلاحات مربوط به داخل تابلو برق
ضخامت ورق ـ فریم تابلو ـ روبند ـ نوع رنگکاری ـ جا نقشهای – یراقآلات ـ نوع تابلو (یک درب ـ دو درب ـ نرمال ـ اضطراری) اسم شرکت سازنده تابلو ـ اسم تابلو ـ چراغ سیگنال (رنگ ـ تعداد ـ وات ـ نوع لامپ ـ فیوز) مشخصات فیوزهای داخل تابلو به علاوه پایه فیوز ـ کلید مینیاتوی (تکفاز ـ سه فاز ـ ولتاژ قابل تحمل) رله ـ کنتاکتور ـ کلید گردان (با مشخصات کامل) مشخصات ترمینال – مشخصات شین فاز ـ نول – مقره های پشت شین ـ نوع سیم کشی داخلی تابلو ـ نوع سیم کشی خط به تابلو ـ طریقه انتقال سیم در تابلو (ترانکینک ـ استفاده از کمربند) استفاده از سیم یک تکه در تابلو ـ شماره گذاری خطوط روی ترمینال – استفاده از کابلشو.
تمام عناوین بالا با مشخصات کامل است. وجود این مشخصات باعث عمر بیشتر تابلو، خطای کمتر و تعویض آسانتر میشود.
وجود سیم ارت در تابلو برق ضروری و با رنگ سبز نمایان است.
خطوط T-S-R به ترتیب با رنگ زرد ـ قرمز ـ آبی و سیم نول با رنگ سیاه مشخص میشود.
در بعضی از تابلوها روی درب تابلو یک سری کلید وجود دارد (START-STOP) یا یک کلیدگردان که برای روشن و خاموش کردن روشنایی و یا موتور به کار میرود.
این تابلوها معمولاً در جلو دارای دربی هستند که دسته کلیدها، وسایل اندازهگیری، انواع پوشباتن و همچنین لامپ سیگنال بر روی آن نصب میشوند. بسته به نیاز ممکن است قسمت پشت تابلو باز یا بسته باشد.
شینهای مسی حامل جریان در داخل تابلوها روی مقرههای اتکائی نصب میشوند. کلیدها به وسیله هادیهای مسی با یا بدون روپوش با مقاطع کافی به شینها وصل شدهاند. معمولاً سیمبندی دستگاههای اندازهگیری و کنترل در داخل کانالهای پلاستیکی و یا در محفظۀ پشت تابلو قرار میگیرند.
مجموعه دستگاه های مربوط به راه اندازی الکتروموتورها یا وسایل فرمان را میتوان در داخل تابلوهای استاندارد با اندازه های مناسب نصب کرد. بهطور کلی محل نصب وسایل تابلوئی و همچنین سیمکشی داخل تابلوها باید در دسترس باشد تا به سادگی تعمیر شود.
جهت آسانتر شدن تعمیر و تعویض قطعات مستهلک شده تابلو میتوان از سیستم موزائیکی استفاده کرد در این سیستم وسایل طوری جاسازی شده اند که به راحتی قابل جدا شدن از کل تابلو باشند.
انواع تابلو فشار ضعیف
تابلوی دیواری (Wall Mounted)
تابلوی ایستاده ثابت (Free Standing)
تابلوی ایستاده کشویی
تابلوهای فشار ضعیف مورد استفاده در برق ساختمان را با در نظر گرفتن مکان و موقعیت قرار گرفتن آنها نسبت به منبع تغذیه و وظیفه و نقش آنها در سیستم کنترل و توزیع برق در دسته های زیر طبقه بندی میکنند:تابلوی اصلی فشار ضعیف: در پست برق و به طرف فشار ضعیف ترانس متصل بوده و برق مجموعه را توزیع و کنترل میکند.
تابلوهای نیمه اصلی فشار ضعیف: تابلوهای برق بلوک ساختمانی یا قسمت مستقلی از مجموعه را توزیع کرده و یا از تابلوی اصلی تغذیه میشود.
تابلوهای فرعی تأسیسات و تجهیزات: به منظور توزیع و کنترل سیستمهای برقی ویژه در برخی ساختمانها مانند موتورخانه، آشپزخانه، رختشوی خانه و غیره تابلوهای فرعی استفاده میشوند که از تابلوی اصلی تغذیه میشوند.
پیشنهاد: آموزش صفر تا صد اتوماسیون صنعتی
تابلو فرعی روشنایی
این تابلوها به منظور توزیع و کنترل برق روشنایی و پریزهای عمومی به کار میروند که از تابلوی اصلی تغذیه میشوند.
مهم ترین اجزا تابلو عبارتند از:
- بدنه
- کلیدها
- شینه (هادی ها)
- مقره
- دستگاه های اندازه گیری
- دستگاه های حفاظتی
- سیم ارت
- سیم اینترلاک
- نکات مربوط به رعایت مسائل ایمنی براساس نشریه سازمان برنامه و بودجه و یا ۱۱۰ باشد.
- شینها با رنگ نسوز رنگ آمیزی شود یا با روکش های حرارتی نظیر شیرینگ عایق شود.
- کلید ورودی باید خودکار باشد. در مواردی که از کلید و فیوز جداگانه استفاده شود کلید باید قبل از فیوز نصب شود. به طوری که با خاموش کردن کلید، فیوز نیز قطع شود. کلید اصلی تا جایی که ممکن است، گردان باشد و از فیوز فشنگی استفاده شود.
- سیم کشی داخل تابلو با سیم مسی تک لا با عایق حداقل ۱۰۰۰ ولت با مقطع مناسب انجام شود.
- ارتفاع بالاترین دسته کلید تابلو ۱۷۵ سانتیمتر بیشتر نباشد و همچنین قسمت میانی از سطح زمین ۱۶۰ سانتیمتر باشد.
- استفاده از سیم ۱٫۵ برای روشنایی با کلید مینیاتوری ۱۰ آمپر و سیم ۲٫۵ برای پریز با کلید مینیاتوری ۱۶ آمپر باشد.
- محاسبه کابل از طریق سطح مقطع انجام گیرد.
انواع تابلو برق از منظر محل نصب
تابلو برق بیرونی
- تابلو برق بیرونی (OUTDOOR) در فضای باز نصب شده و علاوه بر وظایف تابلوهای درونی، باید از تجهیزات در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮی ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎﺻﻲ دارند.
- ضخامت ورق بدنه حداقل ۲ میلی متر باشد.
- ابعاد پوشش سقف حداقل ۵ سانتی متر از هر طرف بزرگتر از بدنه تابلو باشد.
- فقط با درب دسترسی از جلو ساخته شده و درزها با پلاستیک مخصوص، به طور کامل آب بندی شوند.
- درب مجهز به قفل مناسب شود.
- تابلو بر روی سکویی به ارتفاع ۲۰ الی ۲۵ سانتی متر از کف تمام شده و با استفاده از بولت هایی که درون فونداسیون کار گذاشته شده نصب میشود. طرفین سکو از هر دو طرف ۱۰ سانتیمتر بزرگتر از لبه تابلو و ابعاد داخلی حداقل ۵ سانتی متر کوچک تر از ابعاد تابلو خواهد بود.
- رنگ آمیزی بدنۀ تابلو با استفاده از رنگ مقاوم در برابر نور آفتاب (Zing Rich) انجام میگیرد.
- ابعاد تابلوهای بیرونی: حداکثر ارتفاع ۱۲۰ سانتیمتر، عرض بر حسب نیاز، عمق ۴۰ سانتیمتر.
تابلو برق درونی
تابلو برق درونی (INDOOR) تابلوهایی هستند که در محل های سرپوشیده مورد استفاده قرار میگیرند. این تابلوها وظیفه نگهداری تجهیزات در محل نصب شده و حفاظت از آنها در برابر برخوردهای ناخواسته را برعهده دارند.
ایستاده: ضخامت ورقۀ بدنه حداقل ۲ میلیمتر باشد، اسکلت نگهدارنده از پروفیل و یا نبشی آهنی ساخته میشود، تابلو بر روی اطاقک کابل، کانال و یا فونداسیون با استفاده از پیچ و مهره انجام گیرد.
ابعاد تابلوی درونی با درب دسترسی از جلو: ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتری، عرض ۹۰ سانتیمتر، عمق ۶۰ سانتیمتر.
ابعاد تابلوی درونی با درب دسترسی از دو طرف: ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتری، عرض ۹۰ سانتیمتر، عمق ۸۰ سانتیمتر.
دیواری: اگر ارتفاع تابلو تا یک متر باشد ضخامت ورقه بدنه ۱٫۲۵ میلیمتر بوده و برای ارتفاع بلندتر از ورق ۱٫۵ میلیمتر ساخته میشود.
محل ورود و خروج کابلها با استفاده از گلند مناسب مسدود میشوند.
برای سهولت کار، تجهیزات بر روی ورقی به ضخامت ۱٫۵ میلیمتر نصب شده از این ورق با استفاده از پیچ و مهره به بدنۀ تابلو بسته میشود.
حداکثر ارتفاع نصب کلیۀ تابلوهای دیواری ۲۱۰ سانتیمتر از کف تمام شده تا بالای تابلو باشد.
انواع تابلو برق از منظر کاربرد
تابلو برق توزیع
تابلوهای توزیع مختص تقسیم بندی جریان برق ورودی و انتقال آن است. این انتقال میتواند بین شبکهای از تابلوهای دیگر که هر کدام کاری تخصصی انجام میدهند و یا صرفاً یک تابلوی توزیع چندمنظوره صورت گیرد. در واقع این تابلو نوعی منبع تغذیه با حفاظت بالا برای دیگر تابلوها و ماشین آلات است. تقسیم بندی جریان به کمک ادوات مختلفی از جمله MCBها و MCCBها و با در نظر گرفتن سیستم حفاظت و محاسبات اندازه کابلها و شمشهای مسی صورت میگیرد.
تابلو برق کنترل
تابلو برق کنترل با بهره گیری از تجهیزات مختلف وضعیت سیستم را سنجیده و نمایش میدهد و در صورت لزوم تنظیمات اعمال شده توسط بهرهبردار را به سیستم منتقل میکند.
انواع تابلو برق از منظر ساختار
تابلوهای METAL ENCLOSED
این تابلوها محفظه تمام بسته فلزی بوده و تمام تجهیزات الکتریکی اعم از کلیدها، ترانسهای جریان و ولتاژ، لوازم اندازه گیری، شینهها و غیره در داخل آن نصب میشود.
تابلوهای METAL CLAD
نوعی از تابلوهای METAL ENCLOSED هستند که در آنها، محفظههای مختلف از یکدیگر تفکیک شدهاند. این امر موجب میشود تا اگر خطایی در یکی از محفظهها اتفاق افتد، این خطا به محفظههای دیگر منتقل نشده و سایر محفظهها نیز تحت تأثیر آن آسیب ندیده و محفوظ بمانند.
انواع تابلو برق از منظر ایستایی
ایستاده (FREE STANDING یا SELF STANDING)
تابلو حالت خود ایستا داشته و نیازی به مهار آن توسط سازه دیگری نبوده و یا به چیز دیگری تکیه ندارد. اغلب تابلوهای موتورخانه و تابلو برق بوستر پمپ از نوع ایستاده است. انتخاب نحوه نصب مطابق با نیاز پروژه، توان سیستم و شرایط محیط قرارگیری میتواند عملکرد بهتر و طول عمر بالاتر تابلو برق را حفظ کند.
تابلوی ایستادۀ ثابت
در این تابلوها، باس بارها اغلب در قسمت فوقانی نصب شده و از طریق شینهها و یا کابل به کلید و سایر تجهیزات الکتریکی مانند کنتاکتورها، رلهها و غیره ارتباط پیدا میکنند. زیر محفظه باس بار تجهیزات الکتریکی اعم از کلید، کنتاکتور، رله هاو ترمینالها نصب میشوند.
انواع پیشرفته تر تابلوهای ایستاده ثابت، تابلوهای مدولار هستند که از لحاظ ساختار، مشابه تابلوهای فشار ضعیف کشویی است. در این تابلوها هر فیدر به شکل یک مدول در تابلو نصب شده و به وسیله یک صفحه فلزی از فیدر بالایی و پایینی خود جدا میشود. این تابلوها از نظر دسترسی به سر کابل در دو نوع دسترسی از پشت و دسترسی از جلو ساخته میشوند.
تابلو برق دیواری (WALF MOUNTED)
تابلوهای فشار ضعیف کشویی
تابلوهای خروجی شامل تعداد معینی کشو هستند که هر کشو یک فیدر خروجی را در خود جای میدهد. حداقل اندازه یک کشو یک مدول است. و هر تابلوی خروجی فضایی برابر ۱۲ مدول را شامل میشود. اندازه کشو نیز تابعی از جریان فیدر و ابعاد تجهیزات داخل آن نظیر کنتاکتور، بی متال، کلید و غیره است.
بر این اساس کشوهای ۱ مدوله، ۲ مدوله، ۳ مدوله و ۴ مدوله ساخته میشوند. کلید ورودی تابلو کلیدی با جریان بالا و از نوع کلید هوایی بوده که در تابلوی ورودی نصب میشود. در بخش جلویی تابلوهای ورودی به جای کشو، Cradle نصب میشود و کلیدهای ورودی درون این Cradleها قرار میگیرند. در واقع خود کلید به صورت کشویی از تابلو خارج و یا در آن نصب میشود.تابلوهای ورودی نسبت به تابلوهای خروجی از عرض بیشتری برخوردار است.
انواع تابلو برق از منظر متحرک بودن
نکات قابل توجه در طراحی تابلو برق
دما، رطوبت، ارتفاع از سطح دریا، پاشیدن آب، برخورد اجسام محکم خارجی، وجود مواد آلاینده و خورنده، تنش های مکانیکی، مجاورت با فضای سبز و گیاهان آپارتمانی، حیوانات کوچک مانند موش، نور خورشید، باد، اثرات الکترومغناطیسی و الکترواستاتیکی تجهیزات و احتمال یونیزاسیون.
محل نصب تابلو
فضای آزاد و فضای بسته
نوع تابلو
توزیع (نیرو رسانی) و یا کنترل
شرایط دسترسی به تابلو و تجهیزات آن
تابلوی ایستاده، تابلوی دیواری، محل ورود و خروج کابل ها، درب دسترسی به تجهیزات درون تابلو، نحوۀ بهره برداری، کنترل، سرویس و تعمیرات تابلو
امکانات موجود
برای ساخت تابلو، حمل و نقل و نصب آن
شرایط مصرف کننده
تعداد مصرف کننده ها، میزان و نوع توان مصرفی، تعداد فازها، نحوۀ اتصال به شبکه (ستاره – مثلث و …)، تجهیزات حفاظتی موردنیاز (فیوز، بی متال، کنترل فاز و …)، نحوۀ بهرهبرداری از دستگاهها (به صورت مستقل یا به هم پیوسته)، فاصله مصرفکننده از تابلو، درجه حرارت محیط و درون تابلو، ضرایب هم زمانی بارها، ضرایب هم جواری کابلها و …
بررسی اقتصادی طرح پیشنهادی
کلیه وسایل و تجهیزات باید مطابق با استانداردهای معتبر مانند IEC انتخاب شوند. در انتخاب وسایل باید سهولت نصب، سرویس، تعمیر و نگهداری آنها مورد توجه قرار گیرد.
- اتصال هادیها به ترمینالها و سایر تجهیزات، به وسیلۀ پیچ یا بست و وسایلی مانند آنها امکان پذیر بوده تا فشار مناسب در محل اتصال وجود داشته باشد.
- اتصال کابلها با تجهیزات درون تابلو پس از عبور گلند، به وسیله کابلشو و سیمها از طریق ترمینال هم اندازه یا هادی خواهد بود (ذکر این نکته ضروری است که با در نظر گرفتن فاصله مصرف کننده از تابلو، سطح مقطع کابل رابط ممکن است از سطح مقطع هادی درون تابلو بیشتر شود و لذا ترمینال خروجی تابلو باید مناسب با سطح مقطع کابل خروجی انتخاب شود).
- از هر ترمینال فقط برای اتصال یک هادی استفاده کنید و از محکم شدن هادی در داخل ترمینال اطمینان حاصل کنید.
- نمای تک خطی هر سلول بر روی همان سلول رسم شود.
- روشنایی داخل هر سلول با استفاده از یک حباب محافظ دار (مانند چراغ تونلی) با لامپ ۱۰۰ وات و کلید آن به صورت میکروسوئیچ به درب تابلو متصل است تأمین میشود. در تابلوهای فشار متوسط اگر فواصل ایمنی رعایت شود این حباب در درون سلول تعبیه میشود و در غیر این صورت از طریق روشنایی محل نصب تابلو تأمین خواهد شد (لامپ باید طوری نصب شود که نور آن کاملاً درون سلول را روشن کند).
- پلاک مشخصات تابلو از جنس مقاومی ساخته شده و در محل ثابتی نصب شود. اطلاعات زیر باید در آن درج شود:
- نام سازنده یا مشخصات آن
- شماره سریال
- ولتاژ اسمی
- جریان اسمی
- فرکانس اسمی
- سال ساخت
تابلو برق بوستر پمپ این نوع تابلوها وظیفه دارند عملکرد تجهیزات الکتریکی و مکانیکی را به صورت خودکار یا دستی کنترل کنند و از آنها در برابر خطرات احتمالی محافظت نمایند.
راههای ارتباطی نیک صنعت:
- تماس با نیک صنعت: 021:87700210
- واحد فروش نیک صنعت: 09197872783
- واحد تعمیرات نیک صنعت: 09197872789
- ایمیل نیک صنعت: info@nicsanat.com
- آدرس شرکت: تهران، خیابان بهشتی، خیابان میرعماد، کوچه پیمانی(یازدهم)، پلاک 17
نظرات کاربران