هوش مصنوعی در گذر زمان تعاریف مختلفی داشته است. در سال 1956، "علم تولید ماشین‌ها و دستگاه‌های هوشمند" اولین تعریف هوش مصنوعی بود، ولی امروز با پیشرفت علم و کامپیوتر، این تعریف تغییر کرده است. امروزه هوش مصنوعی با تعریف "ماشین یا دستگاهی‌ که می‌تواند مثل انسان فکر، تصمیم و یاد بگیرد" شناخته می‌شود.
در حال حاضر بیشتر تکنولوژی‌های پیشرفته با یادگیری ماشین یا همان "machine learning" ساخته می‌شوند. یادگیری ماشین شاخه‌ای از هوش مصنوعی است که در آن با استفاده از شبکه‌ها و الگوریتم‌های پیشرفته، ماشین خودش با نظارت اندک یا بدون نظارت به تنهایی، قادر به یادگیری ارتباط میان مفاهیم است.

نقش هوش مصنوعی در اتوماسیون صنعتی؟

هوش مصنوعی در حال حاضر به حوزه‌های مختلفی ورود کرده است و یکی از این حوزه‌ها اتوماسیون صنعتی است که همانند بقیه صنعت‌ها و حرفه‌ها، با استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند بسیار ارتقا یابد، با ادغام الگوریتم‌های هوش مصنوعی بر تجهیزات و دستگاه‌های صنعتی می‌توان عملکرد آنها را به شکل‌های گوناگون بهبود داد.
اگر چه تاکنون هوش مصنوعی نفوذ کمی به حوزه اتوماسیون صنعتی داشته است، اما با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی و هوش مصنوعی در دنیا، پررنگ‌تر شدن نقش آن نیز دور از ذهن نیست، و ما، به عنوان یک مهندس و متخصص، می‌بایست خود را برای وقف دادن خود با جدید‌ترین تکنولوژی‌ها آماده نگه داریم، در ادامه به برخی مواردی که هوش مصنوعی می‌تواند در آینده صنعت اتوماسیون صنعتی بسیار موثر و کارآمد باشد میپردازیم.

افزایش بهره‌وری در اتوماسیون صنعتی

به کمک هوش مصنوعی می‌توان پروسه کار دستگاه‌های یک کارخانه را با کاهش اتلاف انرژی و افزایش بهره‌وری بهینه کرد. برای مثال الگوریتم‌های یادگیری ماشینmachine learning) ) می‌توانند با دریافت و تحلیل داده‌ها از سنسور‌ها، پارامتر‌های تولیدی را لحظه به لحظه و در کمترین زمان عوض کنند و شرایط بهینه تولید را ایجاد و حفظ کنند.
یک مثال دیگر از استفاده هوش مصنوعی برای افزایش بهره‌وری را می‌توان در سروو موتورها اشاره کرد. با تغییر لحظه‌ای پارامتر‌های سروو موتور، نه‌تنها مصرف انرژی کاهش می‌یابد، بلکه به ماندگاری تجهیزات نیز کمک شایانی می‌کند.

کمک به برنامه نویسی تجهیزات اتوماسیون صنعتی

می‌توان انتظار داشت که در آینده، هوش مصنوعی به برنامه نویسی محصولاتی نظیر پی ال سی، HMI، اینورتر و ... نیز ورود کند و احتمال دارد که ابزار‌هایی برای ایجاد سهولت بیشتر در برنامه نویسی صنعتی توسط شرکت‌های توسعه دهنده برنامه نویسی اتوماسیون صنعتی ساخته شود.

پیش‌بینی خرابی در تجهیزات صنعتی

یکی دیگر از مواردی که هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه اتوماسیون صنعتی کمک بسیار زیادی کند، پیش‌بینی خرابی سیستم و تجهیزات است. بدین صورت که خطا‌ها و مشکلات احتمالی دستگاه، توسط دستگاه‌ها و تجهیزات به کمک هوش مصنوعی درک می‌شوند و بر اساس تحلیل و درک سیستم از مشکل به وجود آمده، مناسب‌ترین راه حل را اعمال کند.
استفاده از هوش مصنوعی در این مورد از این نظر ارزش‌مند می‌باشد که سرعت حل مشکلات در دستگاه‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه، مدت زمان از کار افتادن خط تولید کارخانه نیز کاهش می‌یابد خسارت کمتری به کارفرما وارد می‌شود.
پی ال سی با اتصال به سایر تجهیزات مثل درایو، سروو و سایر ماشین آلات می‌تواند احتمال خطا را نه تنها برای خود، بلکه برای سایر تجهیزات نیز پیش‌بینی کند. هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل داده‌هایی مثل دما، توان، لرزش دستگاه و شناسایی موارد غیر طبیعی موقعیت‌های خطرناک با احتمال خطای بالا را تشخیص می‌دهد.

کنترل کیفیت و سلامت محصولات اتوماسیون صنعتی

یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر خط تولیدی کنترل کیفیت محصولات تولید شده است. محصولات تولید شده باید از لحاظ سلامت و کیفیت بررسی شوند. هوش مصنوعی می‌تواند در این زمینه نیز به افزایش کیفیت و دقت عیب یابی محصولات کمک فراوانی کند، نکته مثبت کنترل کیفیت سلامت با هوش مصنوعی استفاده از دقت و ظرافت کامپیوتری در صنعت است. با این روش می‌توان عیوبی که با چشم عادی قابل تشخیص نیست را شناسایی کرد.

روباتیک در تجهیزات برقی

مهم‌ترین کاربرد هوش مصنوعی در اتوماسیون صنعتی بحث روباتیک است. این ربات‌ها برای انجام کار‌های روتین، تکراری و کارهای خطرناکی که نیاز به دقت دارد مورد استفاده قرار می‌گیرند. با برداشت این مسئولیت از دوش متخصصین، آنها وقت بیشتری برای کار‌های دیگر خود پیدا می‌کنند.

شخصی سازی اتوماسیون صنعتی

در حالت عادی امکان شخصی‌سازی محصولات در یک خط تولید وجود ندارد، ولی با وجود هوش مصنوعی این کار بدون هزینه مالی و زمانی، به راحتی قابل انجام است. امکان شخصی سازی در هر صنعتی یک امتیاز مثبت محسوب می‌شود و سبب افزایش سفارش و مشتری می‌شود. برای مثال یک شرکت تولید بطری آب می‌تواند با امکاناتی سفارشی و شخصی‌سازی مثل رنگ بطری، سایز بطری، جنس بدنه و تعداد می‌تواند به راحتی تعداد سفارشات خود را افزایش دهد. هر کس هر نوع بطری بخواد می‌تواند سفارش دهد و دقیقا همان مدل بطری به همان تعداد، بدون صرف هزینه و وقت اضافی تولید می‌شود. اگر 10,000 سفارش بطری با طرح‌های مختلف هم ثبت شود مشکلی پیش نمی‌آید.

ایمنی در صنعت

در اتوماسیون صنعتی، هوش مصنوعی به اشکال مختلفی می‌تواند ایمنی را در محیط کار فراهم کند. محدود کردن دسترسی کارکنان به اماکن خطرناک و شناسایی عوامل خطرزا با استفاده از عواملی مثل دما، رطوبت هوا، کیفیت هوا و شناسایی گاز های سمی ایمنی را برای کارکنان فراهم می‌کند.

تعامل بهتر تجهیزات و افراد متخصص اتوماسیون صنعتی

هوش مصنوعی ارتباط بهتر، سریعتر و راحت‌تر بین افراد و تجهیزات را فراهم می‌کند. کارکنان می‌توانند بخش‌های اتوماتیک صنعت را نظارت و کنترل کنند و در صورت نیاز در آن دخالت کنند. این امر موجب آسودگی کنترل و نظارت بر سیستم‌های پیچیده و پیشرفته می‌شود.

آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگاه شغلی اتوماسیون صنعتی را تصرف کند؟

جواب کوتاه این سوال خیر است. هوش مصنوعی ابزاری قدرتمند و انطباق پذیر بسیاری در بسیاری از کارها، از جمله اتوماسیون صنعتی به انسان کمک می‌کند. این موضوع خیلی‌ها را نگران امنیت شغلی خودشان در آینده کرده و نگرانند پوزیشن شغلی آنها توسط AI پر شود. در این مورد باید در نظر بگیرید که هوش مصنوعی هنوز پر از نقاط ضعف است و خیلی از ویژگی‌های یک انسان را دارا نیست و نمی‌تواند از پس خیلی از کار‌ها به تنهایی برآید. درحال حاضر AI مانند ابزاری است که یک فرد متخصص می‌تواند از آن کمک بگیرد، ولی این ابزار خودش به تنهایی نمی‌تواند کاری کند. هوش مصنوعی در زمان حال متکی به دستور است، دستوراتی که فرد متخصص به آن می‌دهد و هوش مصنوعی آن را اجرا می‌کند.

اتوماسیون کار‌های روتین و زمان بر:

بیشتر استفاده هوش مصنوعی در اتوماسیون صنعتی اتوماتیک کردن کار‌های روتین و زمانبر است. در یک کارخانه تولید ماشین، ربات‌هایی که با هوش مصنوعی ساخته شده‌اند مسئول انجام کار‌هایی مثل جوشکاری، اسمبلی، رنگ‌کاری و بالانس کردن چرخ‌ها با دقت بالا هستند.

ضعف در تصمیم گیری

هوش مصنوعی به طور کلی در بحث تصمیم‌گیری ضعف دارد و نمی‌توانم به آن تکیه کرد. منطق ماشینی و همچنین نبود احساس و درک مفهومی مهم‌ترین دلیل ضعف آن در این زمینه است. برای همین هم همیشه نمی‌توان به تصمیم گیری‌های هوش مصنوعی اعتماد کرد.

احتمال خطا

احتمال وقوع خطا در فرآیند‌هایی که توسط هوش مصنوعی انجام می‌گیرند بسیار محتمل است، از این رو حتما باید توسط یک متخصص نظارت شود.

نداشتن خلاقیت

درحال حاضر هوش مصنوعی فاقد خلاقیت است و برنامه‌ها و الگوریتم‌هایی که در اتوماسیون صنعتی استفاده می‌شوند از قبل توسط فردی طراحی و برنامه ریزی شده است و هوش مصنوعی فقط از دستوراتی که به آن داده می‌شود پیروی می‌کند. در اتوماسیون هرکاری که نیاز به خلاقیت داشته باشد نیازمند به یک متخصص به آن حرفه است.

آینده هوش مصنوعی در اتوماسیون صنعتی

هوش مصنوعی عرصه‌ای است که انتهای آن معلوم و هیچ‌کس نمی‌داند تا چه حد پیشرفت خواهد کرد. با این حال پیش‌بینی‌هایی درباره پیشرفت AI در اتوماسیون صنعتی شده است. در ادامه به انتظاراتی که می‌توان از هوش مصنوعی در زمینه اتوماسیون صنعتی در آینده داشت را بررسی می‌کنیم:

اتوماسیون فراگیر‌ و جامع‌

توانایی ماشین‌ها و دستگاه‌های اتوماسیون صنعتی در انجام کارهای اتوماتیک بدون نظارت افزایش می‌یابد و فراگیرتر می‌شود. این پیشرفت موجب افزایش سرعت و کاهش هزینه در اکثر صنایع می‌شود.

پیشرفت رباتیک

ربات‌های بکار رفته در صنایع پیشرفته‌تر خواهند شد. آنها قادر به انجام کار‌های پیچیده‌تر و دشوار‌تر می‌شوند و انتظار می‌رود وظایف کارکنان یک کارخانه و تولید پیوند بیشتری با ربات‌ها بخورد.

پیش‌بینی و تحلیل بیشتر و دقیق‌تر داده‌ها اتوماسیون صنعتی

با پیشرفت هوش مصنوعی، انتظار می‌رود تجزیه و تحلیل آماری فراگیرتر شود، علاوه بر پیش‌بینی خرابی تجهیزات و پیش‌بینی مقدار تقاضا محصولات، درصد محصولات معیوب و حتی محصولات شخصی‌سازی شده نیز پیش‌بینی شود. همچنین استفاده از الگوریتم‌های بهتر و دقیق‌تر می‌تواند دقت پیش‌بینی را تا مقدار زیادی افزایش دهد.

جمع‌بندی

درحال حاضر تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزه اتوماسیون صنعتی ارائه شده است. در این مقاله به تعریف مختصری از هوش مصنوعی پرداختیم و نقش آن را در اتوماسیون صنعتی بررسی کردیم. مواردی مثل افزایش بهره‌وری، پیش‌بینی خرابی‌ها، رباتیک، کنترل کیفیت و ... ازجمله موارد استفاده هوش‌مصنوعی در اتوماسیون صنعتی است. به محدودیت‌های هوش مصنوعی از جمله تصمیم‌گیری، خلاقیت و متکی بودن هوش مصنوعی به فرد متخصص به منظور دریافت دستورات اشاره کردیم. و در نهایت درباره انتظاراتی که می‌توان از هوش مصنوعی در آینده داشت صحبت کردیم.
2023 پایان پیشرفت هوش مصنوعی در اتوماسیون صنعتی نیست، بلکه با گذشت هر لحظه تکنولوژی‌های بیشتری در این‌باره ارائه می‌شود و این تازه ذره‌ای از پتانسیل هوش مصنوعی و اتوماسیون است.

راه‌های ارتباطی نیک صنعت:

• تماس با نیک صنعت: 87700210
• واحد فروش نیک صنعت: 09197872783
• واحد تعمیرات نیک صنعت: 09197872789
• ایمیل نیک صنعت: info@nicsanat.com
• آدرس شرکت: تهران، خیابان بهشتی، خیابان میرعماد، خیابان پیمانی (یازدهم)، پلاک 17

.