تشخیص توان موتور بدون پلاک

گاهی پیش می‌آید که برای تعمیر و یا جایگزینی موتورهای الکتریکی، پلاک دستگاه مخدوش شده باشد و توانایی خواندن پارامترهای موتور را نداشته باشیم. در این مقاله روش‌های اندازه‌گیری و تفسیر پارامترهای مکانیکی و الکتریکی کلیدی برای شناسایی یک الکتروموتور بدون پلاک را آموزش می‌دهیم.

تشخیص مشخصات موتور برقی بدون پلاک

روش گفته شده برای تعیین مشخصات موتورهای افقی استاندارد IEC در اندازه‌های مرسوم کاربرد دارد و هدف آن فراهم کردن اطلاعات کافی جهت انتخاب موتور جایگزین و یا تهیه نام‌پلاک جدید پس از تعمیر می‌باشد. برای تشخیص موتور برقی بدون پلاک، نیاز به تعیین فریم، شمارش قطب‌ها و شیارها با اندازه‌گیری آن‌ها داریم. همچنین باید به تحلیل خروجی سیم‌پیچ برای تخمین ولتاژ شروع، اندازه‌گیری ابعاد هسته استاتور برای برآورد توان و استفاده از شاخص‌های AGD و CMA برای تطبیق با دیتابیس‌های بازسازی سیم‌پیچ، بپردازیم.

توجه داشته باشید در زمان تعیین پارامترهای موتور، استاندارد IEC برای موتورهای ساخت اروپا و آسیا استفاده می‌شود و استاندارد NEMA برای موتورهای ساخت آمریکا و کانادا می‌باشد. در جدول زیر می‌توانید تفاوت‌های این دو استاندارد را مشاهده نمایید.

در ادامه به آموزش گام‌به‌گام تشخیص پارامترهای موتور برقی بدون پلاک، می‌پردازیم.

گام اول: بررسی ظاهری و ایمنی

موتور را خاموش کرده و از برق جدا کنید. ظاهر موتور را بررسی کرده و از باز نبودن درپوش مطمئن شوید. از جهت‌های مختلف موتور، سر شفت و جعبه ترمینال عکس بگیرید. اگر رطوبت یا خوردگی در بدنه موتور مشاهده کردید حتما قبل از هرکاری آن را برطرف کنید.

گام دوم: اندازه‌گیری ابعاد فیزیکی

برای تعیین فریم موتور نیاز به اندازه‌گیری فواصل مختلفی با استفاده از خط‌کش دقیق و یا کولیس دارید. با توجه به پارامترهای معرفی شده زیر و عکس‌های نشان داده شده، اقدام به اندازه‌گیری پارامتر‌های موتور مدنظر خود بگیرید.

• 2F یا B: فاصله مرکز تا مرکز سوراخ‌های پایه در جهت جلو و عقب
• 2E یا A: فاصله مرکز تا مرکز سوراخ‌های پایه در جهت طرفین
• H یا D: ارتفاع محور از سطح نصب و یا ارتفاع شفت از پایه‌است. این پارامتر برای تعیین ارتفاع محور و انتخاب کوپلینگ کاربرد دارد.
• F یا U: شماره شفت و یا قطر شفت که برای انتخاب کوپلینگ و کلید و چک کردن انطباق مکانیکی ضروری است.
• Shaft extension: اندازه امتداد شفت
• Key: عرض کلید
• Keyseat: عمق شیار

پس از اندازه‌گیری ابعاد موتور، اعداد به دست آمده را با توجه به استاندارد برند موتور با جدول‌های زیر مقایسه کنید و فریم تقریبی موتور مدنظر خود را تعیین کنید.

جداول تعیین فریم موتورهای الکتریکی تولید شده بر حسب استاندارد IEC:

جداول تعیین فریم موتورهای الکتریکی تولید شده بر حسب استاندارد NEMA:

گام سوم: بررسی سیم‌پیچ و سر سیم‌ها

اگر موتور قبلاً با اینورتر (VFD) کار می‌کرده، یادداشت کن چون روی انتخاب موتور جدید تأثیر دارد.  سپس در جعبه ترمینال را باز کرده و تعداد سیم‌هایی که از داخل موتور بیرون آمده را بشمارید.اگر نیاز به تعمیر اینورتر موتورهای الکتریکی دارید، می‌توانید با مجموعه نیک صنعت تماس بگیرید.

• اگر سه سیم خارج شده: موتور تک ولتاژ است.
• اگر شش سیم خارج شده: موتور قابلیت اتصال ستاره یا مثلث را دارد.
• اگر 9 یا 12 سیم خارج شده: موتور دو ولتاژ است. مثلاً 220/380 ولت یا 230/460 ولت

گام چهارم: تعیین تعداد قطب (Poles)

قطب‌ها نشان دهنده تعداد میدان مغناطیسی در موتور الکتریکی می‌باشند. هرچه تعداد قطب بیشتر باشد، سرعت موتور کمتر می‌شود. برای تعیین تعداد قطب طبق مراحل زیر پیش بروید.

• بدنه موتور را باز کرده.
• تعداد شیارهای روی استاتور را بشمارید.
• از روی شکل سیم‌پیچی، نوع سیم‌پیچ را مشخص کنید:
  • اگر سیم‌پیچ معمولی و یا Salient pole باشد: تعداد قطب برابر تعداد شیارها تقسیم بر 3 خواهد بود.
  • اگر سیم‌پیچی Consequent pole باشد: تعداد قطب برابر تعداد شیارها تقسیم بر 1.5 خواهد بود.
• عدد بدست آمده را به نزدیک‌ترین عدد زوج گرد کنید.
• برای حدس مقدار تقریبی سرعت می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

گام پنجم: برآورد توان و یا قدرت موتور

پس از تعیین نمودن فریم و تعداد قطب موتور برقی بدون پلاک خود، می‌توانید با استفاده از جدول زیر توان موتور را تخمین بزنید.

گام ششم: تعیین نوع طراحی موتور

روتور موتور باز شده را بررسی کنید. و طبق موارد گفته شده در زیر، تصمیم‌گیری کنید.

• اگر روتور دو قفسه‌اییا رنگ زرد برنجی دارد: احتمالاً نوع C یا D است (گشتاور زیاد).
• اگر روتور ساده و آلومینیومی است: معمولاً نوع B است (کاربرد عمومی).

منابع

لازم به ذکر است که روش‌های گفته شده در این مقاله و یا منابع دیگر، به طور تقریبی بیان می‌شود و تعیین توان موتور و یا دیگر پارامترها به طور دقیق نخواهند بود. ما برای تهیه این مقاله از منبع زیر که توسط سازمان معتبر بین‌المللی EASA (Electrical Apparatus Services Association) تایید شده است، استفاده کردیم.