سوالات رایجی که همیشه ذهن صنعت‌گران را مشغول کرده در مورد انتخاب نوع درایو با توجه پلاک موتور القایی است.
  • اینورتر سه فاز بخرم یا تکفاز؟
  • فرق اینورتر تکفاز با سه فاز؟
  • سربندی ستاره مثلث در انتخاب داریو؟
در جواب این سوالات دو راه وجود دارد
  • اول تماس با کارشناسان با تجربه شرکت نیک صنعت
  • خواندن دقیق و کامل این مقاله

تفاوت ولتاژ فازی و خطی

ولتاژ فازی

ولتاژ فازی در حقیقت میزان اختلاف پتانسیلی است که بین دو فاز وجود دارد. برای اندازه‌گیری ولتاژ فازی کافیست با ولت‌متر ولتاژ بین دوفاز را اندازه‌گیری کنیم (مثلا R و S). ولتاژ فازی در کشور ایران از 380 تا 400 ولت متغیر است؛ که به این ولتاژ، ولتاژ فازی می گوییم.

ولتاژ فازی

ولتاژ خطی

ولتاژ خطی میزان اختلاف پتانسیلی است که بین یک فاز و نول وجود دارد. برای اندازه‌گیری ولتاژ خطی کافیست با ولت‌متر ولتاژ بین یک فاز و نول را اندازه‌گیری کنیم. ولتاژ فازی در کشور ایران حدودا 220 ولت است؛ که به این ولتاژ، ولتاژ خطی می گوییم.

ولتاژ خطی

نکته: بر روی پلاک موتور سه فاز همیشه ولتاژ خطی ذکر می‌شود.

بررسی یک نمونه پلاک موتور القایی موتوژن

تعداد فاز کاری

موتور تک فاز با عدد 1 و موتور سه فاز با عدد 3 نمایش داده می‌شود.

پلاک موتور القایی موتوژن

کد فنی موتور

بر اساس استاندارد شرکت سازنده تعیین می‌شود.

کد فنی پلاک موتور القایی موتوژن

ولتاژ کاری موتور

ولتاژ نامی سیم پیچ‌ها است که در پلاک زیر به صورت 220/380 ذکر شده است. یعنی در حالت سربندی مثلث با ولتاژ 220 ولت و در حالت سربندی ستاره با ولتاژ 380 ولت.

ولتاژ کاری پلاک موتور القایی موتوژن

 

اگر ولتاژ درج شده بر روی پلاک موتور 660/380 باشد، اتصال به صورت مثلث است ولی اگر بخواهیم ذخیره انرژی داشته باشیم و از یک سوم قدرت موتور استفاده کنیم می‌توانیم آن را به صورت ستاره نیز ببندیم (ستاره مثلث). اما در موتورهای 380/220 فقط اتصال به صورت ستاره است، مگر اینکه بخواهیم موتور را با اینورتر راه‌اندازی کنیم.

سربندی ستاره و مثلث

توان مصرفی در حالت مثلث سه برابر حالت ستاره است. یعنی موتور در حالت ستاره با یک سوم توان نامی کار می‌کند. از همین خاصیت برای راه‌اندازی موتور‌های سه فاز با توان بالا استفاده می‌کنند.

سربندی ستاره و مثلث

در روش ستاره مثلث ابتدا موتور را با سربندی ستاره راه‌اندازی می کنند و بعد چند ثانیه موتور را در حالت مثلث و ماکزیمم توان کاری قرار می‌دهند. همین موضوع باعث می‌شود که جریان راه‌اندازی اولیه نسبت به روش راه‌اندازی مستقیم کاهش یابد.

آیا امکان راه‌اندازی موتور سه فاز با برق تکفاز وجود دارد یا خیر؟
در جواب این سوال پرتکرار باید بگوییم بله! امکان‌اش هست. اینورتر‌ها تا یک رنج مشخص که اصولا تا 7.5 کیلو وات است به صورت تک‌فاز ساخته می‌شوند.

منظور از اینورتر تکفاز چیست؟

در حقیقت اینورتر‌های تکفاز برق ورودی‌شان تک‌فاز است، و خروجی سه فاز به شما می‌دهند. همین عامل باعث می‌شود شما با برق تک‌فاز خانگی، موتور سه فار القایی راه‌اندازی کنید. اینورتر‌های تک به سه، عملا در خروجی u.v.w به شما سه فاز 220 ولت می‌دهند.
اما سوال دیگری که پیش می‌آید این است که برق ایران سه فاز 380 ولت است و همه المان‌های سه فاز با ولتاژ سه فاز 380 ولت عرضه می‌شوند. حالا سوال اینجاست که آیا می‌شود با برق سه فاز 220 ولت یک موتور القایی 380 ولت را راه‌اندازی کرد؟ در جواب باید بگوییم بله! اینجاست که بحث سربندی موتور در حالت ستاره و مثلث در راه‌اندازی با اینورتر مهم می‌شود.
سربندی مثلث

سربندی مثلث

سربندی ستاره

سربندی ستاره

همان‌طور که احتمالا می‌دانید، اکثر اینورتر‌های موجود در ایران به دو نوع زیر تقسیم می‌شوند:
  1. اینورتر ورودی تک‌فاز، خروجی سه فاز 220 ولت
  2. اینورتر ورودی سه‌فاز، خروجی سه فاز 380 ولت

بررسی اینورتر ورودی تک فاز با خروجی سه فاز

از این نوع اینورتر برای راه‌اندازی موتور‌های آسنکرون سه فاز با پلاک 380/220 استفاده می‌ؤود. توجه داشته باشید که برای راه‌اندازی موتور 380/220 با اینورتر تک‌فاز، سربندی موتور باید در حالت مثلث قرار بگیرد. در غیر این صورت، موتور به درستی و با نیروی کامل راه‌اندازی نمی‌شود. اما برای راه‌اندازی این گونه موتور‌ها با برق مستقیم، سربندی باید روی حالت ستاره قرار بگیرد. در غیر این صورت موتور آسیب جدی می‌بیند.

بررسی اینورتر ورودی سه فاز با خروجی سه فاز

از این نوع اینورتر برای راه‌اندازی موتور‌های آسنکرون سه فاز با پلاک 660/380 استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که برای راه‌اندازی موتور660/380 با اینورتر سه فاز، برای این که موتور با ماکزیمم توان خود کار کند باید سربندی موتور در حالت مثلث قرار بگیرد. ولی اگر سربندی را روی حالت ستاره بسته شود، نه تنها آسیبی به موتور وارد نمی‌شود، بلکه موتور با یک سوم قدرت قبلی کار می‌کند.

نکته بالا برای راه‌اندازی این گونه موتور‌ها با برق مستقیم هم صدق می‌کند.

نتیجه گیری مهم :موتور با پلاک 660/380 را به هیچ وجه نمی‌توان با اینورتر تک فاز به سه فاز راه‌اندازی کرد.

نحوه نصب موتور

نحوه ی نصب موتور با فلنج و بدون فلنج و …

نحوه نصب موتور

جریان مصرفی در حالت سربندی ستاره و مثلث

همانطور که مشاهده می‌شود موتور در حالت مثلث جریان بالاتری را مصرف نسبت به ستاره مصرف می‌کند.

جریان مصرفی در حالت سربندی ستاره و مثلث

توان مصرفی موتور

توان مصرفی موتور برحسب کیلووات که در زمان انتخاب اینورتر، مهم‌ترین پارامتر محصوب می‌شود. توان مصرفی موتور بر حسب کیلووات و اسب بخار بیان می‌شود.

1 HP = .75 KW

توان مصرفی موتور

چرخه کاری موتور

چرخه کاری موتور عبارت است میزان زمانی که موتور قادر به کار است. و با کد S نمایش داده می‌شود. بر اساس کاربری موتور در صنایع مختلف چرخه کاری موتور با کد‌های مختلف نمایش داده می‌شود.

چرخه کاری موتور

برخی از کد‌های رایج در صنعت

کد چرخه کاری نام کد توضیحات کاربرد در صنعت
S1 موتور دائم کار موتور به صورت دائم و بدون مشکل کار خواهد کرد پمپ و فن
S2 موتور با کارکرد کوتاه موتور با مدت زمان محدود کار میکند و بعد از رسیدن به حرارت بالا از حرکت می ایستد تا خنک شود و دوباهر شروع به کار کند. کاربرد های خانگی و صنعتی
مانند هیتر
S3 موتور با کارکرد کم پریودیک موتور با مدت زمان مشخص با بار کار میکند و در زمان استراحت خاموش میباشد. موتورهای لیفت
S6 موتور دائم کار پریودیک موتور با مدت زمان مشخص با بار میکند و درزمان استراحت بی بار کار میکند. ماشین برش کاری چوب و پمپ های تحت فشار روغن
S9 موتور غیر پریودیک با سرعت های متفاوت موتور بدون هیچ الگویی خاصی با سرعت های متفاوت در حال کار است کاربرد های متفرقه

ضریب توان

اختلاف فازی که به دلیل خاصیت سلفی موتور بین جریان و ولتاژ ایجاد می‌­شود را ضریب توان (کسینوس فی) می‌گویند. این عدد بین صفر و یک تغییر می­‌کند و هر چقدر خاصیت سلفی موتور کمتر باشد، این عدد به یک نزدیک‌تر، توان راکتیو موتور به صفر نزدیکتر و موتور دارای راندمان بالاتری خواهد بود. این عدد را به صورت cosφ، PF یا P.F، نمایش می‌دهند.

ضریب توان

فرکانس کاری

فرکانس شبکه برق ورودی در این قسمت ذکر می‌شود. اکثر موتور‌های القایی در ایران با فرکانس 50 و 60 هرتز قابل راه‌اندازی هستند.

فرکانس کاری

نکته: در صورتی که از اینورتر برای کنترل دور استفاده می‌کنید، امکان افزایش فرکانس تا 60 هرتز هم وجود دارد.
اگر موتور را با فرکانس 60 هرتز راه‌اندازی کنیم، سرعت نامی موتور تا 20 درصد نسبت به پلاک افزایش، اما گشتاور به نسبت افت پیدا می‌کند.

کلاس کاری دمای موتور

میزان تحمل سیم پیچ در برار حرارت که با حروف F یا B نمایش داده می‌شود. کلاس B عمر طولانی تر نسبت به F دارد.

کلاس کاری دمای موتور

میزان سرعت موتور در فرکانس نامی 50 HZ

میزان سرعت شفت موتور است که برحسب دور بر دقیقه (RPM) مطرح می‌شود. همان‌طور که در پلاک زیر مشاهده می‌کنید سرعت شفت در فرکانس 50 هرتز به 1420 RPM خواهد رسید. در صورتی که فرکانس را تا 60 هرتز توسط اینورتر بالا ببریم سرعت به 1700 RPM خواهد رسید.

میزان سرعت موتور در فرکانس نامی 50 HZ

به فرمول زیر توجه کنید:

فرمول سرعت

عواملی که در سرعت شفت تاثیر دارند

  • تعداد قطب موتور (POLE)
  • فرکانس
  • ولتاژ ورودی
  • ولتاژ/فرکانس
نتیجه: سرعت موتور با فرکانس ورودی نسبت مستقیم و با تعداد قطب نسبت عکس دارد. برای مثال اگر موتوری دارای 2 قطب باشد، ماکزیمم سرعت نامی در فرکانس 50 هرتز، 3000 RPM خواهد بود.
فرمول سرعت دورانی

درجه حفاظت بدنه

شرایط محیطی که یک موتور می­‌تواند آن را تحمل کند و صدمه نبیند، که به‌وسیله دو عدد مشخص می­‌شود.

درجه حفاظت بدنه

جدول حفاظت IP

x1
بدون حفاظت 0
مقاوم در برابر نفوذ اجسام خارجی با قطر بیشتر از 50mm 1
مقاوم در برابر نفوذ اجسام خارجی با قطر بیشتر از 12mm 2
مقاوم در برابر نفوذ اجسام خارجی با قطر بیشتر از2.5mm 3
مقاوم در برابر نفوذ اجسام خارجی با قطر بیشتر از1mm 4
مقاوم در برابر نفوذ اجسام خارجی و گرد و غبار به مقیاس بزرگ 5
حفاظت کامل در برار گرد و غبار 6
x2
بدون حفاظت 0
در مقابل قطره های آب عمودی که از بالا می افتد 1
در مقابل قطره های آب با زاویه 15 درجه 2
در مقابل قطره های آب با زاویه 60 درجه 3
در مقابل پاشیدگی آب در تمام جهات 4
در مقابل پاشیدگی شعاعی آب در تمام جهات 5
در مقابل ریختن آب در تمام جهات 6
در مقابل بالا آمدن اب قوطه ور 7
حفاظت کامل در برابر آب تحت فشار و زیر آب 8

سال ساخت و وزن خالص موتور

سال ساخت و وزن خالص موتور

نکات قابل استخراج در پلاک موتور برای انتخاب صحیح اینورتر

نکات قابل استخراج در پلاک موتور

با توجه به پلاک بالا نکات مربوط انتخاب اینورتر را مورد بررسی قرار میدهیم:

  1. موتور سه فاز آ-سنکرون
  2. فرکانس 50HZ
  3. توان موتور 7.5kw
  4. سربندی موتور 660/.380
  5. تعداد دور موتور 1430 RPM
  6. تعداد قطب موتور 4 قطب

بر اساس مشخصات موتور که در بالا ذکر شد، اینورتر انتخابی باید از نوع سه فاز ورودی باشد با توان 7.5 KW.
نکته: در برخی مصارف سنگین بهتر است که بازه توان اینورتر را یک رنج نسبت به موتور بالاتر در نظر بگیریم. یعنی برای این موتور از اینورتر سه فاز با توان 11کیو وات استفاده کنیم.

اینورتر سه فاز با توان 11کیو وات

امیدوارم که با مطالعه کردن این مقاله اطلاعات خوبی بدست اورده باشید. تلاش ما در فنی مهندسی نیک صنعت اینه که در کنار هم و با اطلاعات درست رو به جلو پیشرفت کنیم. نیک صنعت به عنوان یار شما، در انجام پروژه‌های برنامه‌نویسی، تنظیم پارامتر و راه‌اندازی و نصب و اینورتر در کنار شما است. جهت مشاوره پروژه‌های صنعتی و اتوماسیون صنعتی با کارشناسان نیک صنعت در ارتباط باشید.

راه‌های ارتباطی نیک صنعت:

  • تماس با نیک صنعت: 87700210
  • واحد فروش نیک صنعت: 09197872783
  • واحد تعمیرات نیک صنعت: 09197872789
  • ایمیل نیک صنعت: info@nicsanat.com
  • آدرس شرکت: تهران، خیابان بهشتی، خیابان میرعماد، کوچه پیمانی (یازدهم)، پلاک 17