کلید نشتی جریان یا RCD که در واقع برای حفاظت از جان انسان در برابر آسیب‌های شدید و جدی از نشت جریان استفاده می‌شود. البته این نکته مهم است که به کلید نشتی جریان نباید کلید محافظ جان گفت، زیرا در برابر نشتی جریان محافظت می‌کند.

نشتی جریان چیست؟

ابتدا به بررسی نشتی جریان می پردازیم. جریانی که از منبع به سمت مصرف‌کننده‌های مدار حرکت می‌کند برابر است با جریانی که از سمت مدار به سمت منبع برمیگردد. در این مسیر عواملی باعث می شود که برابری این دو جریان بهم بخورد، عواملی چون اتصال به بدنه یا اتصال به زمین باعث این اختلاف جریان می‌شود. به جریانی که مسیر دیگری را برای عبور یافته است و سبب اختلاف جریان رفت و برگشت در مدار شده است را جریان نشتی یا Residual Current می‌گویند.
تجهزات زیادی برای جلوگیری از خطاهای الکتریکی وجود دارد که برای نشتی جریان کلید RCD که همان کلید جریان نشستی است استفاده می‌شود.
در واقع کلید RCD علاوه بر حفاظت از جان انسان از تجهیزات هم حفاظت می‌کند و مانع از شوک‌های ناشی از تماس غیر مستقیم جریان می‌شود. نحوه کار این کلید به این صورت است که جریان رفت و برگشت را باهم مقایسه می‌کند و زمانی که این مقدار این دو جریان باهم برابر نباشد کلید نشتی جریان مدار را قطع می‌کند.
ساختار فیزیکی این کلید به این صورت است که هسته اهنی دارد که سیم پیچی دور این هسته قرار گرفته و با عبور جریان میدان مغانطیسی ایجاد می شود و برای جریان برگشتی نیز همینطور است با این تفاوت که سیم پیچی مخاف که در نهایت میدان مغناطیسی متفاوت با جریان رفت است شکل میگیرد و در نهایت برایند این دو میدان صفر می‌شود در نتیجه کلید مدار را قطع نمی کند ولی اگر برایند این دو میدان مغناطیسی صفر نشود در نتیجه کلید RCD مدار را قطع می‌کند.

بیشتر بخوانید: کلید مینیاتوری چیست و انواع آن کدامند؟

نحوه نصب کلید نشتی جریان

نصب این کلید یه سری نکات دارد که در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم. به این صورت که کلیدRCD نباید بین منبع تغذیه و بار قرار بگیرد به این دلیل که این تجهیز توانایی تحمل اتصال کوتاه یا حرارت بیش از حد سیم‌ها را ندارد که برای رعایت ایمنی لازم از تجهیزات دیگری استفاده می‌‌شود.
نحوه سیم کشی ان در تک فاز به این صورت است که سیم فاز از خروجی RCD باید به تجهیز اضافه بار برود و سیم نول مستقیم به محل نصب برود.
زمانی که برق ورودی سه فاز است، سیم سه فاز و نول به ورودی کلید نشتی جریان وصل می‌شود، اما از خروجی آن به به سه فاز ورودی کلید اضافه بار می‌رود.
همانطور که قبلا ذکر کردیم کلید RCD برای حفاظت کامل نیست. باید به این نکته توجه داشت که در صورتی چند کلید RCD در مدار به کار رفت سیم نول هرکدام از RCDها باید به طور جداگانه نصب شود. زیرا طبق تعرف کلید RCD باید جریان رفت با برگشت برابر باشد و در صورتی نابرابر بودن کلید برق را قطع می‌کند.
البته کلیدRCD قابلیت تشخیص نشتی جریان مدار بعد خود را دارد و متوجه نشتی جریان در مدار قبل خود را ندارد.
در مورد مشخصات فنی این کلید می‌توان گفت که از نظر پل‌ها شامل دوپل، سه پل، چهار پل است که دوپل برای استفاده تکفاز، سه پل برای سه فاز و چهارپل برای سه فاز و نول است.



از نظر فنی مسئله حساسیت کلید هم می‌توان نام برد. منظور از حساسیت محدوده نشتی جریان است که در سه مدل حساسیت زیاد (HS)، متوسط (MS) و کم (LS) در بازار موجود هستند.
حساسیت زیاد رنج 6 – 10 -30 میلی آمپر تنظیم می‌شود و مهم‌ترین مزیت آن برای حفاظت جان انسان است. حساسیت متوسط رنج جریان 100-300-500-1000 میلی آمپر قابل تنظیم است و محافظ در برابر اتش سوزی است و حساسیت کم که برای حفاظت از تجهیزات کاربرد دارد رنج جریان 3-10-30 آمپر است.
در استاندارد کمیسیون بین المللی IEC به سه تیپ برای RCD بر اساس جریان اتصال کوتاه در نظر گرفته است. انواع آن شاملAC و A و B است که در ادامه تفاوت‌های این سه نوع باهم را بیان می‌کنیم.
در تیپ AC که در برابر جریان متناوب سیسونی عکس العمل نشان می‌دهد.
تیپ A هم در صورتی عکس العمل نشان می‌دهد که جریان متناوب سینوسی یا پالس هایDC مستقیم را ببیند.
تیپ B هم علاوه برا جریان سیسنوسی و پالس های DC در برابر جریان نشتیDC و جریان نشتی از مدار یکسو کننده عکس العمل نشون می دهد.

دسته بندی کلیدهای RCD

البته کلیدهای RCD از نظر قطع زمان هم اهمیت دارند و به دو گروه دسته بندی می شوند.
گروهی که به سرعت در برابر جریان نشتی مدار را قطع می کنند که به مدل G (General use) شناخته شده هستند.
گروه دوم با تاخیر مدار را قطع می‌کند و بیشترین زمان قطع در این گروه 500 میلی‌ثانیه است.
در ادامه برای تست سالم بودن کلید دو روش وجود دارد:

1. وجود دکمه تست بر رویrcd
2. تجهیزی به نام دستگاه تستر کلید rcd

در روش اول با زدن کلید تست یک مقاومت داخل کلید اضافه می‌شود که باعث می‌شود جریان ورودی با جریان خروجی برابر نباشد. یعنی جریان نشتی ایجاد می‌کند و به این ترتیب سالم بودن کلید مورد تست قرار می‌گیرد.
در روش دوم به این صورت است که این دستگاه با ایجاد جریان نشتی نحوه عملکرد کلید را مورد بررسی قرار می‌دهد و روی آن سه تا چراغ قرار دارد که نحوه سبز و قرمز بودن آن، معنای منحصر به فردی دارد که می‌توانید با استفاده از دفترچه راهنمای این دستگاه کاملا مورد بررسی قرار دهید.

راه‌های ارتباطی نیک صنعت:

• تماس با نیک صنعت: 87700210
• واحد فروش نیک صنعت: 09197872783
• واحد تعمیرات نیک صنعت: 09197872789
• ایمیل نیک صنعت: info@nicsanat.com
• آدرس شرکت: تهران، خیابان بهشتی، خیابان میرعماد، خیابان پیمانی (یازدهم)، پلاک 17

.